Wat is lateralisatie?

Links of rechts? Waarom lateralisatie belangrijk is voor de ontwikkeling van je kind

Heb je wel eens gemerkt dat je kind zijn vork soms met links vasthoudt en de volgende dag met rechts? Of dat hij moeite heeft met het verschil tussen links en rechts? Dat is heel normaal in de ontwikkeling van jonge kinderen. Dit heeft alles te maken met een proces dat lateralisatie heet.

Maar wat is lateralisatie precies, en waarom is het zo belangrijk voor leren en gedrag?

Wat is lateralisatie?

Lateralisatie is het proces waarbij de twee hersenhelften zich specialiseren in verschillende taken. Je hersenen bestaan uit een linker- en een rechterhelft, en hoewel ze samenwerken, heeft elke kant z'n eigen ‘specialiteiten’:

Bij de meeste mensen (ongeveer 90%) is de linkerhersenhelft dominant voor taal. Dat betekent dat taalverwerking, lezen en schrijven vooral daar gebeuren. De rechterhersenhelft helpt dan bijvoorbeeld mee met begrijpend lezen door context en beelden te verwerken.

Hoe ontwikkelt lateralisatie zich bij kinderen?

Lateralisatie begint zich al in de peutertijd te vormen, maar is pas rond de leeftijd van 7 tot 8 jaar echt duidelijk. Het proces verloopt in stapjes:

1. 0–2 jaar: Kinderen gebruiken beide hersenhelften ongeveer evenveel. Ze hebben vaak nog geen voorkeur voor links of rechts.
2. 2–5 jaar: Een voorkeur begint zich te ontwikkelen. Je ziet misschien dat je kind vaker met één hand tekent, maar nog wel wisselt.
3. 6–8 jaar: De hersenhelften gaan zich duidelijk specialiseren. De meeste kinderen ontwikkelen nu een duidelijke handvoorkeur (rechts of links), en ze krijgen beter overzicht over hun eigen lichaam (zoals links en rechts herkennen).
4. 8+ jaar: Lateralisatie is meestal grotendeels afgerond. Het kind heeft een vaste handvoorkeur en is klaar voor complexere vaardigheden zoals vloeiend lezen, schrijven en rekenen.

Waarom is lateralisatie belangrijk voor leren?

Wanneer de linker- en rechterhersenhelft goed samenwerken en elk hun rol oppakken, kunnen kinderen vaardigheden zoals lezen, schrijven, plannen en motoriek gemakkelijker ontwikkelen.

Goede lateralisatie helpt kinderen bijvoorbeeld met:

• Handschriftontwikkeling: een vaste handvoorkeur helpt bij vloeiend schrijven.
• Oriëntatie: het begrijpen van links en rechts (ook belangrijk bij lezen!).
• Taalverwerking: als de linkerhersenhelft goed functioneert, wordt het leren van taal eenvoudiger.
• Concentratie en coördinatie: de samenwerking tussen beide hersenhelften speelt hierin een grote rol.

Wat als lateralisatie trager verloopt?

Sommige kinderen ontwikkelen lateralisatie langzamer. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar kan invloed hebben op:

• Moeite met lezen of schrijven
• Verwarring tussen links en rechts
• Ongemakkelijk bewegen of houterige motoriek
• Moeite met plannen of ordenen

Kinderen met een trage lateralisatie kunnen vaak geholpen worden met gerichte spelletjes en oefeningen die beide hersenhelften stimuleren om samen te werken (zoals kruipen, kruislings bewegen, touwtjespringen of muziek maken).

Wat kun jij doen als ouder?

• Observeer zonder zorgen: Als je kind nog jong is (onder de 7), is het normaal dat de voorkeur voor links of rechts nog niet helemaal duidelijk is.
• Stimuleer spelenderwijs: Laat je kind tekenen, spelen, dansen – beweging helpt de hersenen zich te ontwikkelen.
• Doe links-rechts spelletjes: Laat je kind zijn eigen lichaam leren kennen (“Waar is je linkerhand?”), of zing liedjes waarbij bewegingen horen.
• Vraag hulp bij twijfel: Als je merkt dat je kind structureel moeite heeft met links-rechts, schrijven of lezen, bespreek dit dan op school of met een specialist zoals een kinderfysiotherapeut of orthopedagoog.

Tot slot

Lateralisatie is een natuurlijk en belangrijk onderdeel van de hersenontwikkeling van je kind. De ene helft van het brein leert taal, de andere ziet het grote plaatje – samen maken ze leren mogelijk.

Door te begrijpen hoe dit proces werkt, kun je je kind beter ondersteunen in zijn of haar ontwikkeling. En onthoud: elk kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Geduld, spel en vertrouwen zijn de beste hulpmiddelen die jij als ouder kunt geven.