Waarom tafels automatiseren niet voor ieder kind vanzelfsprekend is

Inleiding

Voor veel kinderen lijken de tafels van vermenigvuldiging iets vanzelfsprekends. Even oefenen, een paar weken herhalen en klaar. Maar er is ook een grote groep kinderen voor wie het automatiseren van de tafels juist heel moeizaam verloopt. Ze blijven haperen, raken in de war of vergeten wat ze eerder nog wisten. Dit kan frustrerend zijn voor het kind én voor ouders of leerkrachten die zich afvragen waarom “het er niet gewoon in wil komen”.

Voorbeeld uit de praktijk

Noah is negen jaar en doet zijn best op school. Hij begrijpt het principe van vermenigvuldigen goed. Als hij blokjes krijgt of de tafels mag tekenen, kan hij het allemaal keurig uitleggen. Maar zodra hij de tafels uit zijn hoofd moet opdreunen, gaat het mis. De antwoorden blijven niet hangen en hij raakt gespannen zodra er een toets of tijdsdruk bij komt kijken.

Noah is niet lui of ongemotiveerd. Zijn manier van informatie verwerken vraagt simpelweg iets anders dan alleen eindeloos herhalen.

Centrale vraag

Waarom lukt het sommige kinderen niet om tafels automatisch op te roepen, en welke factoren spelen daarbij een rol?

Hoofdstuk 1: Definitie en achtergrond

Tafels automatiseren betekent dat kinderen de antwoorden op vermenigvuldigingen direct kunnen oproepen, zonder erover na te denken. Dit is belangrijk omdat geautomatiseerde tafels een basis vormen voor veel rekenvaardigheden, zoals delen, breuken, procenten en hoofdrekenen.

Toch verloopt dit proces niet bij elk kind vanzelf. Automatiseren vraagt om:

• een goed begrip van de onderliggende structuur,
• werkgeheugen dat snel en soepel informatie oproept,
• voldoende herhaling, maar ook de juiste leerstrategie.

Als een van deze schakels niet goed werkt, kan het kind blijven hangen in een fase van ‘nadenken over elk antwoord’, waardoor er spanning en frustratie ontstaat.

Hoofdstuk 2: Signalen en herkenning

Kinderen die moeite hebben met automatiseren van tafels laten vaak één of meer van de volgende signalen zien:

• Het kind begrijpt de tafels wel, maar vergeet de antwoorden snel.
• Het tempo ligt veel lager dan bij leeftijdsgenoten.
• Er is veel spanning of faalangst rond rekenmomenten.
• Het kind rekent de antwoorden steeds opnieuw uit in plaats van ze op te roepen.
• Er treedt ‘blokkeren’ op bij toetsing of tijdsdruk.
• De voortgang lijkt ondanks oefenen minimaal.

Hoofdstuk 3: Mogelijke oorzaken

Er kunnen verschillende factoren meespelen waardoor automatiseren moeizaam verloopt. Vaak is er geen enkelvoudige oorzaak, maar een combinatie.

1. Beelddenken

Beelddenkers redeneren in beelden in plaats van rijtjes. Tafels opdreunen past niet bij hun manier van denken, waardoor ze de antwoorden minder snel onthouden.

2. Werkgeheugen

Als het werkgeheugen beperkt belastbaar is, blijft het oproepen van tafels stroperig. Er is dan te weinig ruimte om informatie snel te reproduceren.

3. Onvoldoende verbinding met begrip

Sommige kinderen leren tafels los van inzicht. Ze kennen de rijtjes, maar snappen niet echt wat erachter zit. Daardoor verdwijnt de kennis snel weer.

4. Stress en faalangst

Als spanning optreedt tijdens het toetsen of oefenen, blokkeert de toegang tot geautomatiseerde kennis.

5. Onderliggende leerproblemen

Primaire reflexen, taalverwerkingsproblemen of aandachtsproblemen kunnen ook een rol spelen. Automatiseren is immers geen losstaand proces, maar een samenspel van cognitieve functies.

Hoofdstuk 4: Praktische tips voor ouders

• Gebruik visuele hulpmiddelen, zoals rekenrekjes, kaartjes of materialen om inzicht te versterken.
• Laat je kind de tafels zien, voelen of verbeelden in plaats van alleen opdreunen.
• Korte oefenmomenten werken beter dan lange sessies.
• Wissel herhaling af met speelse oefenvormen.
• Haal de tijdsdruk weg om faalangst te verminderen.
• Stimuleer succeservaringen: kleine stappen zijn waardevol.

Hoofdstuk 5: Wat nu? (verdieping)

Wanneer het automatiseren moeizaam blijft verlopen, kan het helpen om te kijken naar de onderliggende oorzaak. Past de leermethode bij de leerstijl van je kind? Zijn er signalen van faalangst of overbelasting? En zijn er andere leerproblemen die meespelen?

In mijn kennisbank vind je meer informatie over leerstijlen, beelddenken en faalangst. Daarnaast zijn er praktische leermiddelen ontwikkeld om het automatiseren van tafels te ondersteunen op een manier die aansluit bij visueel ingestelde kinderen. Deze tafelkaartjes hebben aan de voorzijde een afbeelding van de tafels en deeltafels en aan de achterkant staan de tafels als een rijtje onder elkaar. Veel beeddenkende kinderen hebben baat bij het oefenen van de tafels als een beeld en gebruiken bijvoorbeeld muntjes of fiches bij het afdekken van de tafel die ze al kennen. De tafelkaartjes bestel je hier in de webshop.

Samenvatting en vervolg

Het niet vanzelf kunnen automatiseren van tafels zegt niets over intelligentie of inzet. Vaak gaat het om een mismatch tussen de manier van lesgeven en de manier waarop het kind informatie verwerkt. Door goed te kijken naar de oorzaak en de leerstrategie aan te passen, kan ook dit leerproces soepel verlopen.

Meer weten? Bekijk de leermiddelen voor tafels, de mini-cursus beelddenken, de minicursus faalangst of lees meer over faalangst in de kennisbank.